Opóźniony rozwój mowy

G.Jastrzębowska- uznaje ,że opóźnienie rozwoju mowy jest wynikiem zaburzeń lub zakłóceń jej rozwoju. Próbę uporządkowania definicji podjęła m.in. D.Emiluta-Rozya. Stwierdzenie to jest określeniem stanu i nie może być wynikiem diagnozowania, jest wstępem do szczegółowego postępowania.

Rodzice bardzo często niepokoją się, gdy ich normalnie fizycznie rozwijające się dziecko nie chce rozmawiać z rodzicami, rówieśnikami, opiekunami, ma mały zasób słów, albo nie mówi jeszcze wcale. W wieku, kiedy mowa innych dzieci jest już na etapie tworzenia pierwszych zdań, ich pociecha nadal posługuje się głównie gestami.

Specjaliści uważają, że u normalnie rozwijającego się dziecka pojawianie się poszczególnych stadiów - okresów rozwoju mowy, może być przesunięte nawet o pół roku, jednak gdy minie trzeci rok życia, a dziecko wypowiada tylko kilka słów, należy skontaktować się ze specjalistą .

Prosty opóźniony rozwój mowy jest zazwyczaj diagnozowany u dzieci w wieku 2-3 lat, które, mimo że nie wykazują zaburzeń rozwoju umysłowego i mają dobry słuch, nie wykształciły mowy w stopniu zbliżonym do rówieśników. Według badań, zaburzenie to dotyczy około 10% dziecięcej populacji . U dzieci tych obserwuje się najczęściej początkowy brak mowy do 1, 5 - 2 roku życia, a następnie jej opóźnienie i  wyrównywane około 4 - 5 roku życia.

Dzieci z opóźnionym rozwojem mowy charakteryzują się znacznym deficytem w umiejętnościach językowych, choć dysponują normalnym słuchem, właściwym poziomem inteligencji. Nie stwierdza się u nich żadnych widocznych uszkodzeń neurologicznych. Zaburzenia te nie są związane wprost z upośledzeniem sensorycznym, umysłowym, zaburzeniem motoryki czy deprywacją środowiskową.

Dzieci te mają znacznie większe problemy z nadawaniem mowy, niż z jej rozumieniem. Różnica między poziomem rozumienia mowy a samym mówieniem, jest u nich znacznie większa, niż w przypadku normalnego rozwoju mowy, gdzie rozumienie również wyprzedza mówienie. Warto nadmienić, że ORM możemy obserwować w różnych okresach kształtowania się mowy: np. opóźnione gaworzenie. Opóźnienie może dotykać wszystkich aspektów rozumienia i mówienia, a może ograniczyć się do niektórych z nich, np. rozumienia, słownictwa, gramatyki, artykulacji.


Przyczyny prostego opóźnionego rozwoju mowy nie są dotychczas w pełni wyjaśnione. Przyjmuje się, że może on być związany z opóźnieniem dojrzewania włókien nerwowych, co powoduje wolniejsze tempo przewodzenia bodźców do mięśni, które biorą udział w mówieniu. U dzieci z prostym opóźnieniem rozwoju mowy impulsy te bywają zbyt słabe lub zbyt późno docierają do ośrodków mózgowych, które biorą udział w ich przekazywaniu i przekształcaniu. Brak biologicznej i psychicznej gotowości do mówienia powoduje, że w tym przypadku nie uda nam się przyspieszyć pojawienia się mowy. Dziecko zacznie mówić dopiero wtedy, gdy osiągnie dojrzałość psychomotoryczną.

Tempo rozwoju mowy dziecka i jej jakość zależą także od środowiska. Zauważmy, że u dzieci zaniedbanych wychowawczo, z niedosytem emocjonalnym i wychowawczym rozwój mowy przebiega z dużym opóźnieniem. Powstaje u nich lęk przed mówieniem, który zniechęca do kontaktów werbalnych. Duże znaczenie mają też takie czynniki społeczne, takie jak:

- odpowiednie wzorce językowe - do prawidłowego wykształcenia mowy dziecka niezbędny jest dobry wzór do naśladowania prawidłowej wymowy. Dziecko uczy się,   słuchając jak mówią inni.

- możliwość ćwiczenia - jeżeli dziecko nie będzie miało możliwości ćwiczenia nowo nabywanych umiejętności, nie będzie we właściwy sposób wykształcać mowy.

- motywacja - jeżeli dziecko będzie wciąż wyręczane w mówieniu, otoczenie zaakceptuje np. krzyk jako formę komunikowania się, dziecko straci motywację do nauki mówienia; 



Zaburzenie procesu rozwoju mowy może być spowodowane uszkodzeniem CUN, nerwów obwodowych, upośledzeniem umysłowym, zaburzeniami psychicznymi, uszkodzeniem słuchu. 
Jak odróżnić opóźnienie rozwoju mowy wynikające z indywidualnego tempa rozwoju dziecka, od opóźnienia, które jest patologią i sygnałem, że dziecko nie rozwija się prawidłowo?


Jeżeli dziecko, poza opóźnieniem rozwoju mowy, rozwija się normalnie, należałoby przede wszystkim sprawdzić jego rozumienie mowy. Brak owego rozumienia jest wyraźnym sygnałem, iż możemy mieć do czynienia ze stanem patologicznym. Sprawdźmy, czy dziecko prawidłowo reaguje na polecenia: pokaż krzesło, pokaż kotka, pokaż dużą, żółtą kaczuszkę, przynieś lalkę, dotknij oka itp. Przyjrzyjmy się narządom mowy dziecka, a więc językowi, wargom  - czy są ruchliwe i wystarczająco „wygimnastykowane”? Równie ważne jest prawidłowe oddychanie, gryzienie, żucie oraz przełykanie. Zbadajmy, czy dziecko nie ma kłopotów ze słuchem. 
                                      

W celu orientacyjnego sprawdzenia słuchu dziecka wypowiadamy szeptem polecenia (nie pokazując ust i zasłaniając je kartką). Szept powinien być słyszalny przez dziecko z odległości około 5 metrów. 
Jeżeli dziecko wie, co znaczą nazwy i określenia przedmiotów oraz czynności, wykonuje nasze polecenia, jego rozwój intelektualny jest w normie, nie wykazuje znacznych zaburzeń ruchowych narządów mowy i ma prawidłowy słuch, a mimo to mówi niewiele lub wcale, możemy oczekiwać, że mamy do czynienia z prostym opóźnieniem rozwoju mowy.

W razie jakichkolwiek wątpliwości należy jednak zwrócić się o pomoc do logopedy, ponieważ wczesna stymulacja rozwoju mowy zwiększa szansę na jej powodzenie. Trzeba bowiem pamiętać, że prosty opóźniony rozwój mowy może powodować wady wymowy. Są to różnego rodzaju zniekształcenia w mowie, ale także i w piśmie, upraszczanie wyrazów, zastępowanie jednych głosek drugimi, brak niektórych grup spółgłoskowych.

Dziecko może mieć trudności w powtarzaniu dłuższych wyrazów, zdań, uczeniu się na pamięć wierszy, swobodnym opowiadaniu o swoich przeżyciach. Wyróżnia się ubogim zasobem słów i specyficznymi trudnościami gramatycznymi.


Zadbajmy o to, by mowa - gdy się już pojawi - była prawidłowa i nie stwarzała konieczności dalszej terapii! Niezależnie od rodzaju i przyczyn opóźnienia rozwoju mowy, każdy rodzic może samodzielnie stymulować rozwój mowy swojego dziecka.
 W jaki sposób?

Przede wszystkim mówiąc do swego dziecka jak najczęściej, stosując tzw. „kąpiel słowną”. Wykorzystujemy do tego codzienną aktywność. Wykonując daną czynność opowiadamy o niej np. "Robię zupę, obieram marchewkę. Popatrz, marchewka jest twarda i pomarańczowa. Dotknij – prawda, że twarda?". Komentujmy możliwie często to, co sami robimy i co robi dziecko. Warto zastosować  audiobooki, nagrania piosenek i wierszyków.

Mówmy do naszego dziecka wyraźnie i powoli tak, by wszystkie wypowiadane przez nas słowa były czytelne. Unikamy zdrobnień, opisujemy czynności. Starajmy się wyróżniać – poprzez gest, intonację,  akcent – nazwy w wypowiedziach.

Ważne jest pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym – patrzymy na dziecko, skupiamy jego wzrok na sobie. Staramy się rozwinąć u niego umiejętność koncentrowania wzroku na ustach osoby mówiącej,  z czym może mieć problem. Istotny jest też kontakt fizyczny – dotykajmy rączek, główki dziecka. Bądźmy dobrymi słuchaczami – obserwujmy dziecko i podążajmy za nim. Podbudowujmy w naszym dziecku chęć komunikowania się, dostrzegając jego potrzeby. Warto zacząć od zabaw, które zachęcą dziecko do wyrażania emocji. Trzeba tak organizować dzień, żeby było jak najwięcej okazji do reagowania głosem. Często podczas takich właśnie zabaw dziecko powoli zaczyna mówić (trochę po swojemu, trochę powtarzając za nami). Chwalimy je za każdą głosową reakcję, podając zaraz potem w miarę możliwości prawidłowe brzmienie słowa. Nie wyręczajmy dziecka w mówieniu, nie starajmy się zrozumieć w lot jego potrzeb - niech próbuje nam je przekazać słowami. Nie przerywajmy dziecku, pozwólmy dokończyć wypowiedź.

Gdy podpowiadamy mu słowa, zwroty, dawajmy również możliwość wyboru odpowiedzi. Nasze słownictwo powinno być zróżnicowane, ale znane dziecku. Pamiętajmy - podstawową formą ćwiczeń powinna być rozmowa. Starajmy się jak najczęściej prowokować dziecko do słownej reakcji (mówimy: „ubieram koszulkę! Czego potrzebujemy?”). Nie zawsze się uda, ale próbujmy! Przekształcajmy komunikaty dziecka (także gesty) w tekst. Gdy dziecko mówi ,,po swojemu”, powtarzajmy po nim tę samą treść w poprawionej gramatycznie formie, ale nie  nalegajmy, żeby dziecko powtarzało słowa. Na początku nie wymagamy również prawidłowej artykulacji.

W nabywaniu mowy bardzo dużą rolę odgrywa słuch fonematyczny (zwany mownym). Warto poświęcić czas na jego ćwiczenie. Świetnie sprawdzają się tu wszelkiego rodzaju onomatopeje. Zachęcajmy dziecko do naśladowania odgłosów otoczenia, „mowy” zwierząt, pojazdów itp. samemu dając przykład, ale też uważnie przysłuchując się naszemu dziecku. Starajmy się łączyć wydawanie różnych dźwięków i naśladowanie odgłosów z ruchami rąk i całego ciała.

Czytajmy dziecku książeczki, nazywajmy to, co widzimy na ilustracjach. Sprawdzajmy, czy rozumie wszystkie wyrazy, zadając mu pytania i ewentualnie podpowiadając odpowiedzi. Możemy  naprowadzić dziecko na właściwy wyraz, pokazując daną rzecz na obrazku, mówiąc początek wyrazu.

Śpiewajmy, powtarzajmy wierszyki, wyliczanki. Do naszych codziennych zajęć włączmy
zabawy ruchowe, najlepiej przy muzyce, piosenkach - świetnie sprawdzają się tu piosenki, podczas śpiewania których pokazujemy części ciała. (płyta - Rosnę z piosenką)

Zwróćmy uwagę na ćwiczenia dłoni. Zręczność palców ma związek ze sprawnym artykułowaniem i mówieniem. Wykorzystujmy wszelkie okazje do zabaw plastycznych, lepienia, klejenia, nawlekania koralików, budowania z klocków, patyczków. Nie zapominajmy o zabawach „paluszkowych” – „idzie rak...” itp.
Ćwiczmy z dzieckiem narządy mowy w formie zabawy gimnastyka buzi i języka. Sprawne funkcjonowanie narządów mowy, to warunek prawidłowego wymawiania wszystkich głosek. Gimnastyka usprawniająca motorykę narządów artykulacji, doskonali też sprawność mięśni językowych, warg i żuchwy.

Czynność mowy jest nierozerwalnie związana z oddychaniem, a prawidłowe oddychanie jest fundamentem dobrej mowy - stosujmy ćwiczenia oddechowe, dmuchajmy, chuchajmy….



Pamiętajmy, by nigdy nie krytykować mowy dziecka w jego obecności ani w obecności innych dzieci, nie porównywać go z rówieśnikami. Zawsze chwalmy dziecko, nie tylko za widoczne osiągnięcia, ale za wszelkie, nawet niezbyt udane próby i starania. I... cierpliwie oczekujmy na postępy.

 

Źródła:

Emiluta-Rozya ,,Kąpiel słowna jako metoda terapii i profilaktyki logopedycznej” ,,Opóźniony rozwój mowy a opóźnienie rozwoju mowy”

Zaleski Tomasz ,,Opóźniony rozwój mowy” - ,, rodzimy się (..) jedynie z predyspozycją do mówienia, bez umiejętności wypowiadania się (..) Predyspozycja ta to jak gdyby nie zapisana karta w mózgu, którą otoczenie musi wypełnić”.

Grażyna Jastrzębowska Gałkowski Tadeusz-2003 - ,,Logopedia-pytania i odpowiedzi”

Irena Styczek - ,,Logopedia”

Opracowała:

Anna Tafelska-Mielniczek

**********************************************************************************************************

Artykuły logopedyczne

Ćwiczenia logopedyczne dla dzieci w wieku przedszkolnym , możliwe do realizacji w warunkach domowych podczas kwarantanny i nie tylko!

Zachęcam Rodziców do zabawy z dzieckiem w tym trudnym dla nas wszystkich czasie, życzę zdrowia i pozdrawiam kochane i wspaniałe dzieci!

  1. 1. Ćwiczenia słuchowe – stanowią one bardzo ważną grupę ćwiczeń logopedycznych, ponieważ często opóźnienia czy zaburzenia rozwoju mowy pojawiają się na skutek opóźnień rozwoju słuchu fonematycznego, tzw. słuchu mownego. Stymulując funkcje słuchowe przyczyniamy się do rozwoju mowy dziecka.

Przykłady dla dzieci młodszych:

„ Co słyszę?” – dzieci siedzą z zamkniętymi oczami i nasłuchują, rozpoznają odgłosy dochodzące z sąsiedztwa, ulicy.

„ Zgadnij, co wydało dźwięk?” – uderzanie pałeczką, łyżeczką w szkło, metal, kamień, drewno itp. Toczenie różnych przedmiotów po podłodze, np. piłki, kasztana, kamienia, rozpoznawanie odgłosu przez dzieci.

Rozpoznawanie różnych przedmiotów w zamkniętym pudełku po wydawanym odgłosie – groch, kamyki, cukier, kasza itp.

Uderzanie o siebie klockami, łyżeczkami, garnuszkami, uderzanie łyżeczką o pustą szklankę, o szklankę z wodą, klaskanie, darcie papieru, gniecenie papieru, przelewanie wody (z wysokości, z niska), drapanie po szkle, papierze, stole.

Rozpoznawanie głosu, szmeru, źródła dźwięku – miejsca, kierunku, odległości, ilości dźwięków (dużo- mało), głośności (cicho – głośno).

Szukanie ukrytego zegarka, radia, dzwoniącego budzika.

Rozróżnianie i naśladowanie głosów zwierząt: kota, psa, krowy, kury, koguta, kaczki, gęsi itp.

Rozróżnianie odgłosów pojazdów: samochodu, pociągu, motoru, traktora itp.

Rozpoznawanie po dźwięku różnych urządzeń domowych, np. odkurzacz, mikser, suszarka, pralka itp.

Przykłady dla dzieci starszych:

Wyróżnianie wyrazów w zdaniu (stawiamy tyle klocków, rysujemy tyle kółeczek, klaszczemy tyle razy ile słów słyszy dziecko w wypowiadanym zdaniu).

Nazywanie obrazków – dziecko kończy wyraz po pierwszej sylabie wypowiedzianej przez rodzica, a potem odwrotnie – dziecko zaczyna. Dzielenie na sylaby wybranych imion dzieci, rodzeństwa, rodziców. Wyszukiwanie imion dwu- i trzysylabowych. Wyszukiwanie słów z podaną przez rodzica sylabą. Rozpoznawanie określonej sylaby w rozsypance sylabowej, np. ba, pa, ta, da, la, ra.

Wyszukiwanie imion rozpoczynających się od samogłoski, następnie od podanej spółgłoski.

Wydzielanie spółgłosek nagłosowych przez przedłużanie nagłosu, np. ssssamolot, szszszafa. Przy pomocy ilustracji – wyszukiwanie przedmiotów, których nazwy rozpoczynają się na daną głoskę.

Wydzielanie spółgłoski wygłosowej.

Dzielenie na głoski łatwych a następnie coraz trudniejszych słów.

Ćwiczenia z paronimami: bułka – półka, domek –Tomek, koza – kosa itp.

Rozróżnianie mowy prawidłowej od nieprawidłowej.

  1. Ćwiczenia oddechowe - poprawiają wydolność oddechową, sprzyjają wydłużaniu fazy wydechowej, co powoduje poprawę jakości mowy. Ćwiczenia prowadzone są najczęściej w formie zabawowej, przy wykorzystaniu różnych środków, np. piórek, piłeczek, wody mydlanej, chrupek, wiatraczków itp.

Przykłady:

Wdech nosem (usta zamknięte) i wydech ustami.

Dmuchanie na płomień świecy.

Dmuchanie na piłeczkę pingpongową, wyścigi piłeczek.

Dmuchanie na kulkę z waty, na wiatraczek.

Chłodzenie „ gorącej zupy” – dmuchanie ciągłym strumieniem.

„ Zdmuchiwanie mlecza” – długo, aż spadną wszystkie nasionka.

Chuchanie na zmarznięte ręce.

Naśladowanie lokomotywy – wydmuchiwanie „nadmiaru pary” – ffff, szszsz.

Naśladowanie balonika – wypuszczanie powietrza z jednoczesnym odgłosem „ sssss”.

Nadmuchiwanie balonika.

Naśladowanie syreny – „ eu-eu- eu”, „ au-au-au” – na jednym wydechu.

Dmuchanie na piórko, aby nie spadło.

Liczenie na jednym wydechu. Powtarzanie zdań na jednym wydechu – najpierw krótkich, potem coraz dłuższych. Powtarzanie zdań szeptem.                                                                                                                

Naśladowanie śmiechu różnych osób:

- staruszki: che- che- che  

- kobiety – wesołe cha- cha- cha

- mężczyzny – rubaszne ho- ho- ho

- dziewczynki – piskliwe, chichotliwe chi- chi- chi.

  1. Ćwiczenia motoryki narządów artykulacyjnych – u większości dzieci z wadą wymowy występuje obniżona sprawność narządów artykulacyjnych (języka, warg, policzków, podniebienia miękkiego). Czasem przyczyną wady wymowy są nieprawidłowości w budowie anatomicznej narządów mowy, np. zbyt krótkie wędzidełko podjęzykowe, przerośnięty język, zbyt duża masa języka, rozszczep wargi itp. Przyczyną bywają także, szczególnie u dzieci młodszych, nieprawidłowe nawyki związane z połykaniem lub oddychaniem. Konieczne są w tych wszystkich wypadkach ćwiczenia motoryki narządów mowy oraz ćwiczenia prawidłowego połykania. Optymalną sytuacją byłoby, gdyby ćwiczenia prowadzone były według zaleceń logopedy.

Ćwiczenia logopedyczne początkowo powinny być wykonywane przy kontroli wzrokowej – przed lustrem, stopniowo przechodząc do ćwiczeń bez kontroli wzroku. Większość ćwiczeń wymaga wielokrotnego powtarzania, więc konieczne jest stosowanie metod zabawowych podczas ćwiczeń.

Ćwiczenia warg:

Wymawianie na przemian „ a-o” przy maksymalnym oddaleniu od siebie wargi górnej i dolnej.

Oddalanie od siebie kącików ust – wymawianie „ iii”.

Zbliżanie do siebie kącików ust – wymawianie „ uuu”.

Naprzemienne wymawianie „ i – u” Cmokanie.

Parskanie - wprawianie warg w drganie.

Masaż warg zębami (górnymi dolnej wargi  i odwrotnie).

Dmuchanie na płomień świecy, na watkę lub piłkę pingpongową.

Układanie ust jak przy wymowie samogłosek ustnych, z wyraźną, przesadną artykulacją warg, np. w kolejności: a-i-o-u-y-e,  u-a-i-o-e-y,  o-a-y-i-u,  e-y-i-o-a-u,   u-i-y-a-o.

Wymowa samogłosek w parach: a-i, a-u,  i-a,  u-o,  o-i,  u-i,  a-o, e-o  itp.

Wysuwanie warg w „ ryjek”, cofanie w „ uśmiech”.

Wysuwanie warg w przód, następnie przesuwanie warg w prawo, w lewo.

Wysuwanie warg w przód, następnie krążenie wysuniętymi wargami.

Ćwiczenia języka:                                  

„Głaskanie podniebienia” czubkiem języka, jama ustna szeroko otwarta.

Dotykanie językiem do nosa, do brody, w stronę ucha lewego i prawego.

Oblizywanie dolnej i górnej wargi przy ustach szeroko otwartych - krążenie językiem.

Wysuwanie języka w przód i cofanie w głąb jamy ustnej.

Kląskanie językiem/konik/.

Dotykanie czubkiem języka na zmianę do górnych i dolnych zębów, przy maksymalnym otwarciu ust, żuchwa opuszczona.

Język wysunięty wykonuje poziome ruchy wahadłowe od jednego do drugiego kącika ust.

Ruchy koliste języka w prawo i w lewo na zewnątrz jamy ustnej.

Oblizywanie zębów po wewnętrznej i zewnętrznej powierzchni dziąseł pod wargami. Usta zamknięte.

Ćwiczenia usprawniające podniebienie miękkie:

Wywołanie ziewania przy nisko opuszczonej szczęce dolnej.

„Chrapanie” na wdechu i wydechu.

Głębokie oddychanie przez usta przy zatkanym nosie i odwrotnie.

Wymawianie połączeń głosek tylnojęzykowych zwartych z samogłoskami, np. ga, go, ge, gu, gy, gi, gą, gę, ka, ko, ke, ky, ki, ku, ak, ok, ek, ik, yk, uk…

Wypowiadanie sylab / jak wyżej/ i logatomów: aga, ogo, ugu, eke, yky, ygy, iki, igi, ago, egę itp.

Nabieranie powietrza nosem i zatrzymanie w jamie ustnej. Policzki nadęte. Początkowo nadymać policzki z zatkanym nosem, a następnie próbować połykać powietrze.

Ćwiczenia policzków:

Nadymanie policzków – „ gruby miś”.

Wciąganie policzków – „ chudy zajączek”.

Nabieranie powietrza w usta i zatrzymanie w jamie ustnej, krążenie tym powietrzem, powolne wypuszczanie powietrza.

Naprzemiennie „ gruby miś” – „ chudy zajączek”.

Nabieranie powietrza w usta, przesuwanie powietrza z jednego policzka do drugiego na zmianę.

Ćwiczenia prawidłowego połykania - wyrobienie nawyku połykania z językiem ułożonym na wałku dziąsłowym/:

Unoszenie języka na wałek dziąsłowy za górnymi zębami przy otwartych a następnie zamkniętych ustach.

Lizanie czubkiem języka wałka dziąsłowego.

Trzymanie czubkiem języka rodzynka przy wałku dziąsłowym, jednoczesne połykanie śliny.

Ćwiczenie jak wyżej z kawałeczkiem czekolady przyklejonym do wałka dziąsłowego.

 

Bajki artykulacyjne

"Indianie’’

Indianie wyruszają ze swojej wioski na polowanie. Żegnają się ze swoimi dziećmi (cmokając całujemy  palce  prawej  ręki)  i żonami (cmokając  całujemy  palce  lewej  ręki). Wsiadają na swoje konie i jadą (naśladujemy  językiem  tętent  koński, zmieniając brzmienie przez inny układ warg) przez most  (usta  jak  do  ,,u’’  i  kląskanie), a potem przez prerię (usta jak do ,,i’’ i kląskanie). Konie zmęczyły się  (parskanie)  i dają znak, że chcą pić:  ihaha, ihaha, ihaha. Indianie zatrzymują swoje konie:  prrr… prrr … prrr… Konie  piją (ruchy  języka  z  dołu  do  góry,  naśladujące  picie  zwierzęcia). Nagle Indianie ujrzeli zwierzynę i strzelili z łuku. Zbliżała się noc, więc musieli rozpalić ognisko. Nie mieli zapałek. Zaczęli od małej iskierki i musieli mocno dmuchać, żeby ognisko się rozpaliło (dmuchanie  w  złączone  ręce). Upiekli na ogniu zwierzynę i zrobili sobie ucztę (mlaskanie  i  oblizywanie  szeroko  otwartych  ust). Po pewnym czasie zachciało im się spać  (ziewanie) i zasnęli (chrapanie). Rano Indianie zwołali rozbiegane konie :  a-e-o, y-u-i   (przeciągamy  samogłoski). Wsiedli na nie i pojechali przez prerię (usta jak do ,,i’’, kląskanie ), a potem  przez most (usta jak do ,,u’’ i kląskanie ). Wrócili do wioski i witają się ze swoimi dziećmi (cmokając całujemy palce prawej ręki ) i żonami (cmokając całujemy palce lewej ręki ).

„Przygody Języczka-Wędrowniczka"

Opowiadamy bajkę, w czasie, której dzieci wykonują określone ruchy warg, języka, ćwiczenia oddechowe:

Pewnego dnia Języczek-Wędrowniczek postanowił pojechać na wycieczkę.- Ale zanim pojadę muszę posprzątać mieszkanie - pomyślał. Jak pomyślał tak zrobił. Na początek wymył sufit mieszkania (staranne oblizywanie czubkiem języka podniebienia), podłogę (dokładne oblizy­wanie dna jamy ustnej), jedną ścianę (oblizywanie językiem wewnętrz­nej strony policzków), drugą ścianę (te same ruchy co poprzednio), póź­niej okna (oblizywanie każdego ząbka po kolei), a na końcu umył drzwi (oblizywanie warg ruchem okrężnym)                                                                                                                

- Teraz już mogę pojechać na wycieczkę - pomyślał Języczek.

Wsiadł na swego konia i pojechał do zaczarowanego lasu (uderzanie czub­kiem języka o wałek dziąsłowy - naśladowanie odgłosów jazdy kon­nej).

W lesie języczek zatrzymał konia (wymawianie głosek prrr) i rozejrzał się dookoła. Popatrzył na niebo (wysuwanie języka z jamy ustnej i kiero­wanie go w stronę nosa), na polanę (wysuwanie języka na brodę), w jed­ną stronę (kierowanie języka w stronę kącika ust) i w drugą stronę (dru­gi kącik ust). Gdy już wszystko obejrzał, przeszedł las w jedną stronę (ru­chy języka po podniebieniu - od dziąseł do gardła), w drugą stronę (prze­suwanie języka od gardła do dziąseł) i przedarł się przez gęste krzaki i drzewa (język przeciska się przez zaciśnięte zęby).

Nagle zobaczył dziwnych mieszkańców zaczarowanego lasu, którzy przy­szli się z nim przywitać:

- Parskaczy (wykonujemy motorek wargami),                                                                                                        

- Wargaczy (rytmiczne uderzanie palcami w zaciśnięte usta),                                                                           

- Szuwarki (wkładamy palec między wargi i poruszamy nim rytmicz­nie),

- Indian - dużych (bardzo głośne naśladowanie odgłosu Indian) i ma­lutkich (ciche naśladowanie odgłosu Indian).

Języczek przywitał się ze wszystkimi (wykonujemy całuski wargami) i za­czął się z nimi wesoło bawić w berka i chowanego.

Po pewnym czasie zmęczeni przyjaciele zaczęli nadsłuchiwać, co dzieje się w lesie. Usłyszeli szelest liści (sz, sz, sz), szum wiatru (w, w, w), głos kukułki (ku - ku - ku), rechot żab (kum - kum - kum), stukot dzięcioła (puk - puk - puk) i pluskot rybek w wodzie (plum - plum - plum).

Nagle wszyscy zobaczyli ciemne chmury, które zbierały się nad lasem. Ję­zyczek i jego przyjaciele postanowili je rozdmuchać, aby nie dopuścić do nadchodzącej burzy (wykonywanie mocnych wydechów) i udało się: - chmury zostały rozdmuchane.

Powoli zapadał wieczór i Języczek musiał wracać do swojego domu. Ale najpierw muszę nazbierać malin i jagód - pomyślał (dzieci przy po­mocy rurek robią wdech i zbierają papierowe maliny i jagody do ko­szyka). Gdy nazbierał cały koszyk, pożegnał się z nowymi przyjaciółmi (cmoka­nie wargami), wsiadł na konia i przyjechał do domu, gdzie od razu zasnął śniąc o nowych przygodach.

Uwaga!

Ćwiczenia wykonujemy w miarę możliwości każdego dnia, 15 -30 minut dziennie, realizujemy je w formie zabawy, gdyż ma to być zabawa i frajda dla dziecka. Dbamy o to, by dziecko miało poczucie sukcesu i staramy się mu ten sukces zapewnić w formie słownej pochwały (super!, brawo!, świetnie to zrobiłeś, itp.). Ćwiczenia możemy wykonywać wybiórczo, pamiętamy o tym, że ćwiczenia oddechowe czy gimnastyka buzi i języka jest realizowana tylko w przypadku dzieci zdrowych, które nie są zakatarzone bądź kaszlą. Powodzenia!

 

*****************************************************************************************************

Mowa jest bardzo istotną i pożądaną społecznie umiejętnością człowieka. Najczęściej to dzięki niej komunikujemy się ze światem, wyrażamy swoje uczucia, emocje. Mowa nie kształtuje się z dnia na dzień. To proces, który trwa latami. Zastanawiasz się jak powinien przebiegać rozwój mowy dziecka? A może nurtuje Cię pytanie – czy mowa Twojego dziecka rozwija się prawidłowo?

Rozwój mowy dziecka powinien przebiegać harmonijnie, z widocznym progresem oraz zgodnie z przyjętymi normami. Rozwój mowy dziecka nie może odbiegać w znaczący sposób od zasad podanych poniżej. Bardzo ważna jest obserwacja ogólnego rozwoju dziecka!

Autorzy najczęściej wyróżniają cztery podstawowe etapy określające rozwój mowy dziecka:

  • Okres melodii – 0 – 1 roku życia. Dziecko ma od 0 do 12 miesięcy;
  • Okres wyrazu – 1 – 2 rok życia. Dziecko ma od 12 do 24 miesięcy;
  • Okres zdania – 2 – 3 rok życia. Dziecko ma od 24 – 36 miesięcy;
  • Okres swoistej mowy dziecięcej (swoistych form językowych) – 3 – 7 rok życia. Dziecko ma od 36 do 72 miesięcy.


Okres melodii

Początkowo dziecko komunikuje się z dorosłymi za pomocą krzyku. Opiekun po krzyku poznaje, że dziecko jest głodne, jest mu mokro, zimno. Krzyk jest także ćwiczeniem narządu oddechowego.W 2-3 miesiącu życia niemowlę zaczyna wydawać przypadkowe dźwięki na zasadzie odruchu bezwarunkowego. Głużą wszystkie dzieci, także głuche.W drugiej połowie pierwszego roku życia obserwujemy u dziecka gaworzenie.Są to dźwięki, które powstają w wyniku ruchów narządów mowy oraz powtarzania dźwięków usłyszanych z otoczenia.

Okres wyrazu

Pojawiają się pierwsze słowa (mama, tata, baba, dada). Dziecko wymawia wszystkie samogłoski (oprócz nosowych)oraz spółgłoski p, b, m, t, d, n, k, ś.

Okres zdania

W tym okresie mowa ulega dalszemu doskonaleniu. Dziecko wypowiada proste zdania. Wymawia samogłoski ą, ę i oraz większość spółgłosek.

Okres swoistej mowy dziecięcej

Dziecko zaczyna odróżniać głoski s, z,c, dz od ich miękkich odpowiedników. Około 4-5 roku życia pojawiają się sz, ż, cz, dż, choć mogą być jeszcze w mowie potocznej wymawiane jako s, z, c, dz.Dziecko w siódmym roku życia powinno opanować technikę mówienia pod względem artykulacyjnym, fonacyjnym, składniowym, gramatyczny, z zachowaniem właściwego akcentu, rytmu, melodii.

 

Pomocnicze strony logopedyczne:

https://instytutlogopedyczny.pl/cwiczenia-logopedyczne-1                                                     

https://instytutlogopedyczny.pl/wierszyki-i-lamance 

https://www.printoteka.pl/pl/materials/category/1 

https://www.mimowa.pl/ 

https://www.logopasja.pl/